بذر به ‌عنوان نخستین حلقه در زنجیره امنیت غذایی شناخته می‌شود، ایران پس از سال‌ها وابستگی به واردات بذر، اکنون در مسیر خودکفایی گام بر می‌دارد. کاهش واردات بذرهای هیبریدی، توسعه تولید بذر گندم و تمرکز بر محصولات استراتژیک، از نشانه‌های این تحول است، البته نشانه‌های افت تولید گندم در سال جاری، زنگ هشداری برای سیاست‌گذاران است که در کنار حمایت از تولید داخل منابع واردات را نیز تامین کنند.

در حالی که بازار تخم‌مرغ با مازاد بی‌سابقه، سقوط قیمت درب مرغداری و تهدید ناترازی در تولید مواجه است، صادرات به ‌عنوان تنها روزنه نجات، درگیر انحصار، ناکارآمدی ساختاری و فرصت‌سوزی‌های متوالی شده است؛ وضعیتی که هم تولیدکننده را متضرر کرده و هم امنیت غذایی کشور را به مخاطره انداخته است.

قیمت میوه و صیفی‌جات در هفته‌های ابتدایی سال ۱۴۰۴، در نبود نظارت دولت و با سودجویی دلالان و میدان‌داران، جهش بی‌منطقی دارد، ناتوانی مردم در تأمین ساده‌ترین میوه‌ها برای فرزندان و خانواده خود در کنار تهدید امنیت غذایی، نگرانی‌های تازه‌ای را در میان خانوارها ایجاد کرده است؛ ضرورت دارد دولت در راستای تنظیم بازار دست واسطه‌ها و دلالان میوه را کوتاه کند.

رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران هشدار داد که نرخ‌گذاری ناعادلانه ارز، صادرات پسته و زعفران را به مرز قاچاق کشانده و نبود برنامه‌ریزی بلندمدت و هوشمندسازی، آینده کشاورزی کشور را تهدید می‌کند.

رئیس انجمن ملی سیب‌زمینی ایران هشدار داد که بی‌توجهی به مازاد تولید و ذخیره‌سازی، کشور را به سمت واردات پرخطر سیب‌زمینی سوق داده و کشاورزان و مصرف‌کنندگان را در تنگنا قرار داده است.

در سال‌های اخیر، بحران‌های ناشی از قطعی برق در ایران به یک معضل اساسی برای بخش‌های مختلف تولید محصولات کشاورزی تبدیل شده است. با توجه به سابقه تکرار چنین مشکلاتی و احتمال بروز مجدد آن در سال جاری، در این گزارش به بررسی دقیق تاثیرات اقتصادی، اجتماعی، فناوری و زیست‌محیطی این بحران بر زنجیره تولید، ذخیره‌سازی و نگهداری محصولات کشاورزی، گلخانه‌ای و دامداری پرداخته‌ایم.

در دولت چهاردهم، تغییرات بنیادی در سیاست‌های ارزی و تأمین ارز کالاها خصوصا مواد غذایی، موجب نابسامانی در بهای کالاها و افزایش تورم خوراکی‌ها شده است.

در حالی که منابع آبی ایران تحت فشار بی‌سابقه خشکسالی و تغییرات اقلیمی قرار گرفته، کشت فراسرزمینی به ‌عنوان یک راهبرد ملی در برنامه هفتم پیشرفت، بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است. اجرای این سیاست نه فقط راهی برای تامین پایدار محصولات استراتژیک و کاهش وابستگی به واردات تلقی می‌شود، بلکه می‌تواند با بهره‌گیری از منابع سرزمینی کشورهای دیگر، الگویی نوین از کشاورزی در عصر بحران منابع باشد.

با آغاز بهار و فصل برداشت میوه‌های نوبرانه، بازار محصولات باغی هر سال بدتر از سال گذشته وارد مرحله‌ای از آشفتگی و رشد بی‌سابقه قیمت‌ها می‌شود، به عنوان مثال چغاله بادام، به ‌عنوان شاخص‌ترین نوبرانه بهاری، امسال با افزایش قیمت چشمگیر خود در رهاشدگی بازار تا کیلویی یک و نیم میلیون تومان رسیده و بدین ترتیب نوبرانه‌ها تبدیل به نمادی از شکاف طبقاتی در بازار میوه می‌شود.

بحران آب در کشور روز به روز افزایش می‌یابد، بخش کشاورزی که بیشترین آب کشور را مصرف می‌کند، در صورت ادامه خشکسالی‌ها و نبود مدیریت دولت، با چالش مواجه شده و امنیت غذایی میلیون‌ها ایرانی تهدید می‌شود، با ورود ۲۸ استان به وضعیت تنش آبی و تداوم سومدیریت منابع، زنگ خطر برای بخش کشاورزی به صدا درآمده است.